رله یکی از قطعات الکترونیکی است که برای کنترل و مدیریت سیستمهای الکتریکی و الکترونیکی استفاده میشود. رله با قطع و وصل کردن سیگنال الکتریکی، میتواند فرآیندهای پیچیده را کنترل کند. این قطعه برای کاربردهای صنعتی، خودروسازی، خانگی و دیگر موارد مورد استفاده قرار میگیرد.استفاده از رله (Relay) در برقراری اتصال بین دو مدار الکتریکی با توان و ولتاژ متفاوت از یکدیگر، بسیار مهم است. به طور خاص، رله به عنوان یک سوئیچ الکتریکی عمل می کند که می تواند ولتاژ بالا و جریان قوی را به آسانی کنترل کند.
از رله برای محافظت مدارهای الکتریکی از بارش برق، جریان همزمان بالا، حفاظت از قطعات الکترونیکی حساس در مقابل جریان بالا و همچنین برای کنترل تجهیزات و دستگاههای صنعتی، سیستمهای روشنایی و سیستمهای اتوماسیون استفاده میشود. با توجه به اهمیت کاربردی و تواناییهای متنوع رله، استفاده از آن در صنایع مختلف بسیار رایج است.
انواع رله
رلهها به دو دسته مهم تقسیم میشوند، از نظر برنامه کاربردی و از نظر نوع آنها. برنامه کاربردی شامل رلههای حفاظتی، رلههای تایمر، رلههای کنترلی، رلههای صنعتی، رلههای ولتاژ و جریان است. از نظر نوع نیز رلهها به دو دسته الکترومکانیکی و الکترونیکی تقسیم میشوند.به طور کلی، رله ها می توانند به دو دستهی عمده تقسیم بندی شوند:
1. رله های الکترومغناطیسی: این نوع رله ها با استفاده از یک المنت الکترومغناطیسی که قادر به ایجاد جریان الکتریکی در کلیدهای آن هستند و با تغییر جریان الکتریکی ورودی، خروجی را کنترل می کنند.
2. رله های الکترونیک: این نوع رله ها از قطعات الکترونیکی مانند ترانزیستور و دیود استفاده می کنند تا جریان الکتریکی را کنترل کنند.
در هر دسته، رله ها می توانند با توجه به نوع برقی، ولتاژ، جریان و تعداد پین خروجی، دسته بندی شوند. در کاربردهای مختلفی مانند، صنایع، خودروها، شبکه ها و نیروگاهها از رله ها استفاده می شود.
عملکرد رله
در یک رله، سیگنال الکتریکی به یک المنت داخلی نفوذ کرده و سبب فعال شدن رله میشود. رله پس از فعال شدن، با اعمال یک قطعه دیگر، میتواند سیگنال را به یک حافظه یا دستگاه دیگر منتقل کند. برای قطع سیگنال الکتریکی نیز، این سیستم با استفاده از سیگنال دیگری، رله را غیرفعال میکند.
رله در دستگاه های الکترونیکی یک قطعه الکترومکانیکی است که به منظور کنترل جریان الکتریکی یا تغییر اندازه ولتاژ استفاده می شود. عملکرد رله بر اساس یک میدان مغناطیسی است که به وسیله جریان الکتریکی در رله ایجاد می شود. این میدان مغناطیسی باعث جابجایی یک سیم لوله در دستگاه می شود که در نتیجه کلید رله را باز یا بسته می کند.
به طور کلی، رله شامل دو بخش مهم است: لوله و کلید. لوله معمولاً شامل یک قلبه مغناطیسی و یک سیم نسوز است و با اعمال جریان به آن، میدان مغناطیسی درون لوله ایجاد می شود. این میدان مغناطیسی سیم لوله را جابجا می کند و در نتیجه کلید رله باز یا بسته می شود. در بسیاری از مدارهای الکترونیکی، رله برای کنترل بارهای بزرگ استفاده می شود که نیاز به جریان الکتریکی بالایی دارند، اما در برخی صورت های دیگر ممکن است برای تقویت سیگنال های الکتریکی در مدارهایی که به اندازه کافی حساس هستند نیز استفاده شود.
مزایای استفاده از رله
استفاده از رلهها در مقایسه با دستگاههای الکترونیکی فراتر از این موضوع استفاده آسان است. رلهها ثابت و پایدار هستند و عملکرد قابل اعتمادی دارند، به همین دلیل برای کاربردهای حفاظتی و کنترلی مورد استفاده قرار میگیرند. با هدف دیده شدن زوایای مختلفی که در هر برنامه از رلهها استفاده میشود، عمده مزایای آنها عبارتاند از:
1- سادگی و قابلیت استفاده؛
2- امکان کنترل و مدیریت دقیق پروسههای صنعتی؛
3- عملکرد قابل اعتماد و پایدار؛
4- قابلیت جایگزینی در صورت خرابی؛
5- مقاومت بالا در برابر شوک و لرزش؛
6- هزینه کمتر نسبت به دستگاههای الکترونیکی مشابه.
استفاده از رلهها در سیستمهای الکتریکی و الکترونیکی بعنوان یک قطعه کلیدی اساسی به نظر میرسد. به همین دلیل، رلهها همیشه در لیست تجهیزات مورد نیاز برای هر پروژه قرار میگیرند.